نهاد داوری در قراردادها؛ وقتی قاضی را خودتان انتخاب میکنید
یکی از مهمترین بخشهایی که در بسیاری از قراردادهای حرفهای و تجاری درج میشود، شرط داوری است؛ اما اغلب افراد، بدون آگاهی از آثار و اختیارات این نهاد، صرفاً برای تسریع در حل اختلاف یا با نیت سادهسازی امور، داوری را در قرارداد مینویسند.
اما واقعاً: 📌 داور کیست؟ چه اختیاراتی دارد؟ و آیا میتواند جای قاضی بنشیند؟
✅ نهاد داوری چیست؟
داوری، روشی غیر دادگاهی و رسمی برای حل اختلافات است که در آن طرفین توافق میکنند در صورت بروز اختلاف، بهجای مراجعه به دادگاه، موضوع را به داور منتخب خود ارجاع دهند.
این داور میتواند:
یک فرد حقوقدان یا وکیل باشد
یا حتی فردی مورد اعتماد طرفین که دانش تخصصی در موضوع قرارداد دارد
قانون آیین دادرسی مدنی، در مواد 454 تا 501، بهطور کامل داوری را به رسمیت شناخته و آن را جایگزینی قانونی برای رسیدگی قضایی معرفی کرده است.
🧾 اختیارات قانونی داور:
داور، در صورتی که بهدرستی و با رعایت تشریفات انتخاب شده باشد، اختیاراتی تقریباً مشابه قاضی دادگاه دارد. از جمله:
- رسیدگی به دعوا و شنیدن دفاعیات طرفین
- بررسی مستندات، مدارک، شهادت شهود و نظریه کارشناسی
- تفسیر قرارداد، تشخیص تخلف، بررسی تقصیر یا نقض تعهد
- صدور رأی نهایی الزامآور برای طرفین
- محکوم کردن یکی از طرفین به پرداخت خسارت، انجام تعهد یا فسخ قرارداد
- درخواست اجرای رأی از دادگاه صالح (در صورت لزوم)
📌 رأی داور در اغلب موارد مانند رأی قطعی دادگاه قابلیت اجرا از طریق اجرای احکام مدنی دارد و طرفین مکلف به تبعیت از آن هستند.
❗ آیا داور همیشه صالح به رسیدگی است؟
✔️ بله، در صورتی که شرط داوری در قرارداد بهدرستی درج شده باشد، داور مانند یک قاضی خصوصی عمل میکند.
🛑 حتی دادگاهها نیز در صورت وجود شرط داوری، صلاحیت رسیدگی به اختلاف را ندارند و دعوا را رد میکنند.
✳️ مگر در موارد خاص مثل:
خیانت یا فساد داور
خروج از موضوع داوری
نقض قوانین آمره یا نظم عمومی
بیطرف نبودن داور یا عدم رعایت تشریفات قانونی
⚠️ اهمیت انتخاب داور حرفهای
داور، تصمیمگیر نهایی اختلاف شماست.
تصور کنید که سرنوشت چند صد میلیون یا میلیارد تومان، یا فسخ یک قرارداد حیاتی، در دست داوری باشد که نه حقوق میداند و نه با اصول رسیدگی آشناست!
🛑 یک رأی اشتباه، میتواند حق شما را از بین ببرد یا شما را محکوم به پرداخت خسارتهای سنگین کند.
📌 بنابراین:
🔹 داوری را به افراد غیر متخصص واگذار نکنید
🔹 از وکلای با تجربه در حوزه قراردادها و دعاوی بهعنوان داور استفاده کنید
🔹 حتی اگر داور تعیین میکنید، متن شرط داوری باید با دقت توسط وکیل تنظیم شود
📌 جمعبندی نهایی:
✔️ نهاد داوری، راهی سریع، حرفهای و قانونی برای حل اختلافات قراردادی است
✔️ رأی داور، در صورت رعایت اصول، همانند رأی دادگاه الزامآور و قابل اجراست
✔️ انتخاب داور، یک تصمیم ساده نیست؛ این انتخاب، سرنوشت قرارداد شما را رقم میزند!
📞 برای تنظیم قراردادهای دقیق و شرط داوری مطمئن، یا انتخاب داور حرفهای و مشورت حقوقی، با تیم تخصصی ما در ارتباط باشید.
